باشگاه خبرنگاران جوان - هرکدام از شبکه‌های استانی با توجه به اقتضائات فرهنگی و منطقه‌ای، تلاش می‌کنند تولیداتی هویت‌محور و متناسب با نیاز مخاطبان زیست‌بوم خودشان ارائه کنند و در احیای سنت‌های ملی و مذهبی و سبک زندگی ایرانی‌اسلامی اثرگذار ظاهر شوند. دستاورد‌های رسانه‌ای نیرو‌های مستعد و متعهد این شبکه‌های استانی، در مواردی از حیث جذابیت و خلاقیت، از تولیدات شبکه‌های سراسری هم موفق‌تر ارزیابی می‌شوند. در این میان، سند تحول رسانه ملی تأکید ویژه‌ای بر تمرکززدایی دارد و در همین راستا، گزاره توجه به مطالبات و مشکلات شبکه‌های استانی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. امروز صداوسیما، شبکه‌های استانی‌اش را شاهرگ تحول می‌داند و کارویژه‌هایی برای توجه بیشتر به دستاورد‌های مراکز استان‌ها طراحی کرده است. تفصیل این موضوعات و جزئیات بیشتر را در گفت‌وگویی بهاری، از علیرضا کیخا، معاون امور استان‌های صداوسیما، جویا شدیم.

تجربه مسئولیت جدیدتان را در معاونت امور استان‌ها، به‌ویژه پس از دوره اداره صداوسیمای سیستان و بلوچستان، چگونه ارزیابی می‌کنید؟

معاونت امور استان‌ها تجربه‌ای متفاوت بود. در این معاونت اقتضائات یک استان باید ضرب در اقتضائات ۳۳ مرکز شود. اگر آنجا با ۱۰ کلان‌مسئله مواجهید، اینجا با صد‌ها کلان مسئله روبه‌رو می‌شوید. درمجموع، تجربه‌ای جذاب و درعین‌حال، بسیار سخت و پیچیده است. شما در تهران در میدان و در صف تولید و پخش و... هستید و باید کاملاً ستادی عمل کرده و به جای تصدی‌گری، تسهیلگری کنید.

همچنین، باید درنظر داشت که شأن صف و ستاد رعایت شود و به‌واسطه روحیه میدانی، با ابلاغیه‌های فراوان، برای صف مزاحمت ایجاد نکنید؛ چراکه استان‌ها بسته به اقتضا، موضوعات زیادی دارند که مدیریت میدانی‌شان دشوار است. اینها باعث شد با محیط جدید و پیچیده‌ای مواجه شوم. امیدوارم در این پنج ماه و اندی موفق شده باشم بخشی از خواسته‌های رئیس سازمان را محقق کنم.

همان‌طور که گفتید، شیوه مدیریتی و رویکرد ویژه‌ای در این سطح اجرایی که قرار دارید، نیاز است. گفتمانی که در اینجا روی آن تمرکز کردید، چه بود؟

به نظرم رسید که خلأ کار ستادی داریم؛ به همین دلیل، اولین رویکردی که در ستاد موردتوجه قرار گرفت، تمرکز بر «شئون ستادی» بود. ستاد باید گفتمان‌ساز، حمایت‌کننده، هادی، پشتیبان، مانع‌زدا و توانمندساز باشد. ناظر بر این شئون و کارکرد صداوسیمای استانی که بوم‌محور و مسئله‌محور است، باید مراقب می‌بودیم که تفاوت شبکه ملی و شبکه استانی را در نظر بگیریم و الزاماً در بحران‌های ملی و فراملی که برای استان‌ها هم تکلیف مشخص می‌شود، آنچه را از شبکه ملی می‌خواهیم، از شبکه استانی نخواهیم. زیرا شبکه استانی است و مأموریت‌های خودش را دارد.

از‌سوی‌دیگر، ما ستادی بودیم که ابلاغیه‌های زیادی داشتیم، لذا در حال نهادینه کردن رویکرد اقناع به‌جای ابلاغ در معاونت هستیم. یعنی به‌جای اینکه دائم گزاره رسانه‌ای بدهیم که این تولید را می‌خواهیم یا آن تولید را، به این سمت برویم که روی شئونی که بیان شد، بایستیم و در مواجهه با صداوسیمای استان‌ها، آنها را اقناع کنیم که باید در چه مسیری حرکت کرد. ناظر بر این مسیر، بر طراحی منطق تولید برنامه که از هدف‌گذاری شروع می‌شود و به ایده، طرح و اقدام می‌رسد، اصولی مترتب و نهادینه کردیم که در برخی عملیات محقق شد و به‌نظر موفقیت‌آمیز بود؛ مانند عملیات دهه فجر یا عملیات راهیان نور.

یک اتفاق مهم که خلأ دیگری را پوشش می‌داد، مسئله زیست‌بوم بود که در تمام احکام مدیران کل، همواره ازسوی دکتر جبلی بر آن تأکید می‌شود. در این مدت، بر این موضوع متمرکز شدیم و از چهار ماه قبل که اولین جلسه برای آن تشکیل شد، تأکید کردیم که مداقه بر زیست‌بوم هر مرکز برای استخراج برش‌های تحول را به‌عنوان یک راهبرد جدی نیاز داریم. در استان هم مدیرکل مربوطه مسئول تدوین سند زیست‌بوم شد که تا انتهای بهمن توانستیم حدود ۱۲هزار صفحه سند زیست‌بوم تمام استان‌ها را آماده کنیم.

این یعنی هر استان با اقتضائات خودش برنامه بدهد و تکالیف تحولی‌اش را باتوجه‌به ویژگی‌های زیست‌بوم محل مأموریتش مشخص کند؟

بله. دقیقاً. مگر جز این است که هر استانی زیست‌بوم خودش را دارد؟ منطق این است که هر استان یک سند مبتنی بر زیست‌بوم خودش هم داشته باشد. البته این سند هر روز و هر سال به‌روزرسانی می‌شود و اقتضامحور است. گام بعدی در سند زیست‌بوم، طراحی سند اقدام سه‌ساله است. می‌خواهیم بدانیم در افق ۱۴۰۶ روی کدام موضوعات سند متمرکز شویم و کدام مسئله‌ها برای ما اولویت‌دار است. برای مثال، در استانی مسئله اقتصاد دریا اولویت دارد و در استانی دیگر، گردشگری یا معماری یا ریزگردها. اینجاست که رویکرد اقناع و ابلاغ خودش را نشان می‌دهد و مدیرکل باید سند زیست‌بوم و سند اقدام را دست بگیرد و از برنامه خودش دفاع و ما را قانع کند که چه چیزی اولویت است و با چه الگو و قالب و بودجه‌ای.

یک نکته خیلی مهم در صحبت‌هایتان بود: «بودجه». بودجه‌ریزی برای تحقق برنامه‌های تحولی را چطور با برنامه اقدام معاونت هماهنگ می‌کنید؟

امسال بودجه‌ریزی حداقلی بود؛ ولی از سال آینده، ۱۰۰ درصد بودجه‌ریزی و برنامه‌ریزی مبتنی‌بر سند زیست‌بوم، سند اقدام و برنامه عملیاتی سالانه است و برنامه عملیاتی سالانه از دل سند اقدام استخراج می‌شود.

امسال مجموعه‌های نمایشی موفق و پرمخاطبی هم روی آنتن داشتید؛ سریال‌سازی در استان‌ها چگونه پیش می‌رود و باید منتظر پخش چه سریال‌هایی از تولیدات استانی روی آنتن سراسری باشیم؟

«سوجان» کاری بسیار جذاب بود که در فضای استانی و با تکیه بر شبکه‌های استانی با یک‌سوم هزینه‌های معمول سراسری تولید شد و رکورد مخاطب را زد و حدود ۴۰درصد مخاطب برای تلویزیون آورد. این نشان می‌دهد که اگر اعتماد باشد، آثار مؤثرتر و بهتری هم قابل‌تولیدند.
درحال حاضر سه سریال مقابل دوربین داریم؛ «دامون» (که احتمالاً تغییر اسم داشته باشد)، تمام شده و در حال تدوین است. سریال «بادار» که تولید سیمافیلم است و با همکاری استان‌ها تماماً در سیستان و بلوچستان ساخته می‌شود. «امیدواران» در یزد در مرحله پیش‌تولید است. «شیرعلی‌مردان‌خان» در حال تولید و حاصل تفاهم سیمافیلم و استان‌هاست که مجری‌اش سیمافیلم است. سریال «ملک‌آباد» هم با همکاری استان‌ها، در مرحله پیش‌تولید قرار دارد. از‌این‌میان، «بادار» مردادماه ۱۴۰۴ از شبکه یک پخش می‌شود و سریال «دامون» هم که احتمالاً پاییز امسال از شبکه یک روی آنتن می‌رود.

چشم‌انداز ویژه‌تان برای سال جدید چیست و از هم‌اکنون برای رفع و کنترل چه عوامل بازدارنده‌ای در حال طراحی هستید؟

مهم‌ترین طراحی ما سند اقدام است. چشم‌انداز سه‌ساله را از حالا طراحی می‌کنیم و این گامی مهم است. رویکرد دیگر ما مسئله شناسایی کادر توانمند است. همکاران ما باید افراد توانمند را در استان‌ها شناسایی کنند. کادرسازی و توانمندسازی رویکردی است که ما در سال ۱۴۰۴ روی آن متمرکز می‌شویم. تحقق این امر روش‌هایی دارد مثلاً اجرای اردو‌های پیشرفت برای مدیران کل و تهیه‌کنندگان که به‌شکل استانی انجام می‌شود. تجربه موفق اداره‌کل روابط‌عمومی دراین‌زمینه پیش روی ماست.

اصلاح نرخ‌نامه‌ها مبتنی‌بر واقعیت‌های میدان را که اختلاف جدی در سازمان بر سر آن داریم نیز ازجمله برنامه‌هایی است که امیدواریم در سال آینده نهایی کنیم. اصلاح نظام بودجه‌ریزی، برنامه‌ریزی و برنامه‌سازی و تمرکز بر نظارت مستمر و دقیق مبتنی‌بر سند تحول را نیز با راه‌اندازی اتاق وضعیت در ستاد معاونت به‌صورت دائمی دنبال می‌کنیم. دستورالعمل ارزیابی عملکرد مدیران کل، مدیران میانی و معاونان استانی مبتنی‌بر شاخص‌هایی تدوین و آماده شده است و از سال آینده کارنامه مدیران کل را تقدیم رئیس سازمان خواهیم کرد.

مجموعه پنج جلدی «حیات وحش ایران» به چاپ چهارم رسید