باشگاه خبرنگاران جوان؛ محبوبه کباری- سرشماری نفوس و مسکن یکی از مهم‌ترین ابزارهای آماری برای برنامه‌ریزی ملی است که به تصمیم‌گیرندگان و دستگاه‌های اجرایی امکان می‌دهد بر اساس داده‌های دقیق و به‌روز، سیاست‌ها و برنامه‌های خود را تنظیم کنند. داده‌های جمع‌آوری شده به تحلیل وضعیت جمعیت، خانوارها، مسکن و منابع کشور کمک می‌کند و مبنای برنامه‌ریزی‌های کلان در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. غلامرضا گودرزی، رئیس مرکز آمار ایران، در برنامه تلویزیونی «پایش» به تشریح مراحل سرشماری، اقدامات انجام شده، اهمیت آمار و کاربردهای آن پرداخت.

سرشماری کشاورزی و پیشرفت مراحل اولیه

غلامرضا گودرزی در ابتدای برنامه، در خصوص روند سرشماری کشاورزی توضیح داد: «سرشماری کشاورزی الحمدلله سال گذشته به پایان رسید و نتایج آن نسبت به سرشماری قبلی سریع‌تر منتشر شد. تقریبا در فاصله هفت ماهه نتایج در دسترس قرار گرفت. برخلاف سرشماری‌های گذشته، نتایج اولیه را سال گذشته اعلام کردیم و نتایج تحصیلی نیز پیش‌تر منتشر شد.»

وی درباره اهمیت این آمار برای برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری گفت:«اولین گروه استفاده‌کننده از این آمار، نظام برنامه‌ریزی کشور است. اکنون مشخص شده که هر خانوار چه میزان زمین کشاورزی دارد و تصمیم‌گیرندگان در وزارت جهاد و مجلس می‌توانند بر اساس این داده‌ها تصمیم‌گیری کنند. بخشی دیگر از داده‌ها برای پژوهشگران است تا مطالعات خود را بر اساس داده‌های جدید انجام دهند. همچنین دستگاه‌هایی که رصد سیاست‌های ده سال اخیر در بخش کشاورزی را برعهده دارند، می‌توانند نتایج اقدامات گذشته را بررسی کنند.»

مرکز آمار؛ گردآوری داده‌‌ها دقیق است؛ مانند یک آینه

گودرزی در ادامه برنامه، درباره نقش مرکز آمار توضیح داد:«مرکز آمار کلاً مانند یک آینه عمل می‌کند. ما تصویر دقیق ارائه می‌دهیم و تحلیل دلایل تغییرات بر عهده دستگاه‌های متولی است. وظیفه ما جمع‌آوری و آماده‌سازی داده‌هاست، نه تحلیل علل یا ارائه توصیه‌های اجرایی. بخشی از کار تحلیل نیز محدود به کنترل کیفیت داده‌ها و اطمینان از صحت اطلاعات است.»

تعیین اقلام آماری و حوزه‌های مورد بررسی

وی درباره اقلام آماری و موضوعات مورد بررسی گفت:«بستگی دارد که در هر سرشماری چه اقلام آماری تعریف شود. در حوزه آب، برخی شاخص‌ها اندازه‌گیری شده و به دستگاه‌های مربوطه ارائه شد تا سیاست‌گذاران از میزان منابع آب و وضعیت بهره‌برداری آگاه شوند. استانداردهای لازم برای داده‌ها و بانک‌های اطلاعاتی رعایت شده و مراجعه به دستگاه‌ها برای جمع‌آوری اطلاعات انجام شده است.»

همکاری با دستگاه‌ها و جمع‌آوری داده‌ها

رئیس مرکز آمار درباره تعامل با دستگاه‌ها گفت:«همکاران ما به دستگاه‌های متعدد مراجعه کردند و گزارش‌های تهیه‌شده بررسی شد. برخی دستگاه‌ها همکاری خوبی داشتند و برخی هنوز در حال هماهنگی هستند. سرشماری نفوس و مسکن یک کار مهم ملی است و انتظار داریم تمام دستگاه‌ها اهمیت آن را درک کنند.»

وی درباره جمع‌آوری داده از مردم افزود:«بخشی از داده‌ها به شکل غیرمستقیم از سامانه‌های دستگاه‌ها جمع‌آوری می‌شود و بخشی دیگر به صورت مستقیم از مردم دریافت خواهد شد. اطلاعات فردی ناشناس است و هدف ما بررسی وضعیت کلان کشور است. در برخی نمونه‌ها نیز داده‌ها را برای راستی‌آزمایی تکمیل می‌کنیم تا نتایج قابل اتکا باشد.»

جزئیات و اقلام آماری سرشماری نفوس و مسکن

گودرزی در توضیح بیشتر گفت:«در سرشماری نفوس و مسکن، داده‌هایی شامل جمعیت، خانوار، وضعیت زنان، اشتغال، شرایط مسکن و میزان مستاجری جمع‌آوری می‌شود. همچنین اقلام هویتی و آموزشی نیز در برخی استان‌ها بررسی شده است. هدف این است که بتوانیم تصویری دقیق از وضعیت جمعیت، تراکم خانوارها، نیازهای مسکن و الگوهای جمعیتی کشور ارائه کنیم. همه داده‌ها به شکلی استاندارد و قابل استفاده برای دستگاه‌ها و پژوهشگران تهیه شده است.»

زمان‌بندی انتشار گزارش سرشماری

وی درباره زمان انتشار نتایج توضیح داد:«امیدواریم گزارش اولیه به زودی منتشر شود و گزارش کامل‌تر بعد از تکمیل داده‌ها ارائه خواهد شد. همکاری مردم و دستگاه‌ها برای موفقیت سرشماری حیاتی است. شروع سرشماری از زمان فرمان رئیس‌جمهور آغاز شده و اکنون عملیات اصلی در حال انجام است.»

اهمیت داده‌های نفوس و مسکن برای تصمیم‌گیری

گودرزی درباره کاربردهای داده‌ها گفت:«این آمار برای برنامه‌ریزی کلان، تصمیم‌گیری در حوزه مسکن و سیاست‌های اجتماعی بسیار اهمیت دارد. با استفاده از داده‌ها می‌توان وضعیت مستاجری، تعداد اعضای خانوار، تراکم خانوارها، وضعیت اشتغال و نیازهای مسکن را ترسیم کرد. این اطلاعات مبنای تصمیم‌گیری‌ها و تدوین برنامه‌های ملی است و به سیاست‌گذاران کمک می‌کند اقدامات خود را براساس واقعیت‌های کشور انجام دهند.»

استفاده از فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی

رئیس مرکز آمار در پایان گفت‌وگوی خود، درباره فناوری‌های مورد استفاده در سرشماری، گفت:«سرشماری بر پایه فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی انجام می‌شود. این فناوری‌ها کمک می‌کنند داده‌ها با دقت بیشتری جمع‌آوری و پردازش شوند. هدف ما ایجاد تحول جدی در نظام آماری کشور است و استفاده از فناوری‌های الکترونیکی، نرم‌افزارهای پیشرفته و هوش مصنوعی، امکان جمع‌آوری اطلاعات دقیق و قابل اتکا را فراهم می‌کند.»

هوشمندسازی فرآیند اخذ مالیات بر ارزش افزوده، مهر پایانی بر سردرگمی مودیان مالیاتی